Knuffel de buffel

In het Brabantse Breugel graast de imposante kudde waterbuffels van Boer Arjan Swinkels. Vijftig dieren telt deze bijzondere veestapel van De Stoerderij, zoals Arjan zijn bedrijf heeft genoemd. Hij verkoopt er zijn eigen ‘stoere’ buffelyoghurt, buffelijs en buffelvlees. Ook kun je er terecht voor een potje ‘knuffel-de-buffel’. Met Nick Wohrmann, 4^e generatie Van der Valk, namen we de proef op de som.

In Aziatische landen zie je hem veelal als lastdier voor de ploeg. In Italië houden ze de waterbuffel voor de beroemde mozzarella die er van zijn melk wordt bereid. En in Breugel staat hij sinds 2010 in de wei voor zijn lekkere vlees en zuivel. Nog best een vreemd gezicht, zo’n lieflijk Brabants weidelandschap met vijftig van die giganten erin. De ‘Harley-Davidsons’ onder de runderen noemt de boer Arjan Swinkels ze dan ook.

Met hun vervaarlijke horens dwingen ze nog wat extra ontzag af. Ons kleine Valk Magazine-reportageteam krabt zich dan ook even duchtig achter de oren wanneer we door Arjan worden uitgenodigd om zijn kudde ook maar eens van heel dichtbij te gaan bekijken. Moeten we dan ook niet allemaal een rode lap bij ons dragen?
Terwijl Arjan het stroomdraad van de omheining met een stok omlaag drukt, stappen wij voorzichtig het domein van zijn waterbuffels binnen. Nick Wohrmann gaat als stoerste met de vrolijke eigenaar voorop. Weinig later zal hij als eerste ontdekken dat het dus écht waar is. Waterbuffels mogen er dan uitzien alsof ze het met gemak van een Spaanse toreador kunnen winnen, maar als je eenmaal oog in oog met ze staat, willen ze duidelijk niets liever dan even stevig met je kroelen. Voor we het beseffen, hebben we allemaal een kopje (zeg maar: kop) en een lik uit de natte snuit van Doerak gekregen, volgens zijn baas ‘de leukste waterbuffel van Nederland’.

In het spoor van boer Arjan maken we vervolgens kennis met Doeraks soortgenoten. Allemaal bffels en kalfjes die evenees een eigen naam en een eigen karaktertje hebben. We lopen – vrijwel letterlijk – ook Mozza, ‘de oudste dame van het stel’, tegen het lijf, de schone Bella en grootmoeder Mia, en niet te vergeten de nog wat wilde puber Kimo. Enkele dames in het gezelschap nemen ons graag mee op sjouw over de twintig hectaren weidegrond die ze hier tot hun beschikking hebben. Maar we haken wijselijk af wanneer ze inens een waggelend koers zetten naar de vette modderpoelen waarin de waterbuffels nou eenmaal graag vertoeven. Een ander keertje misschien, Bella.

“De buffels die er dagelijks rondlopen, hebben hun namen gekregen van de dierenliefhebbers die De Stoerderij een warm hart toedragen.”

Stoere yoghurt, stoer ijs
De Stoerderij heeft Arjan zijn kleinschalige boerenbedrijf genoemd. De buffels die er dagelijks rondlopen, hebben hun namen gekregen van de dierenliefhebbers die De Stoerderij een warm hart toedragen. Voor vijfenhalve euro per maand sponsoren ze hun ‘eigen’ waterbuffel. In ruil ervoor mogen ze zo vaak als ze willen naar de Beugel komen voor een potje ‘knuffel-de-buffel’.
Op de Stoerderij kunnen sponsors en andere bezoekers ook ‘Stoere Yoghurt’ en ‘Stoer IJs’ kopen, die vanzelfsprekend zijn gedraaid van huisgemaakte buffelmelk. Bij bevriende slagers en online kan bovendien buffelvlees en Arjans kudde worden aangeschaft, want ook met de slacht moet De Stoerderij het gezinsinkomen worden verdiend.

De Stoerderij is een van de acht buffelboerderijen die Nederland tegenwoordig rijk is. Arjan groeide er op tussen de koeien. Toen zijn ouders in de jaren negentig met de veeteelt stopten, zag het er even ernstig naar uit dat de hoeve met de grond zou worden gelijk gemaakt ten behoeve van de oprukkende verstedelijking. Gelukkig besloot Arjan op de valreep alsnog dat zijn toekomst in het boeren lag. “Ik heb gestudeerd en als consultant gewerkt bij een wervings- en selectiebureau. Maar tijdens een werkvakantie bij jonge geitenboeren in Frankrijk zag ik dat je ook een mooi leven kon opbouwen met een bescheiden veestapel en in samenhang met de natuur. Dat verblijf op de Franse boerderij is mijn grote inspiratiebron geweest. Ik heb het kantoor vaarwel gezegd en voor het boerenleven gekozen.”

Het idee voor De Stoerderij sloot ook perfect aan bij het huidige tijdsbeeld. Consumenten zijn veel belang gaan hechten aan eerlijk en duurzaam geproduceerd voedsel, zegt Arjan. “Mensen willen de herkomst ervan kennen en zijn ook een stukje bij beetje meer bereid om wat meer te betalen voor bijzondere en met liefde gemaakte producten. En het romantische tintje dat kleine boeren als ik aan onze inspanningen geven, spreekt velen natuurlijk aan. Niet iedere boer hoeft een grote tractor en is bezig met schaalvergroting, met stallen voor duizend kippen, koeien of varkens. Het kan ook anders.”

De buffels van De Stoerderij vormen een familiekudde. Dit betekent dat de kalfje drie maanden bij hun moeder blijven en zelf melk drinken bij de moeder. Ze worden dus niet direct van elkaar gescheiden, zoals dat hij andere melkveehouderijen veelal het geval is. Een familiekudde levert een betere diergezondheid op en er is meer ruimte voor natuurlijk gedrag. Arjan werkt op De Stoerderij niet met een van de 25 keurmerken die in Nederland inmiddels voor voedingsmiddelen zijn te vergeven. Wel staat de biologische landbouw hoog in zijn vaandel en handelt hij er ook naar. Zijn kudde wordt het jaar rond met gras gevoerd, kunstmest en bestrijdingsmiddelen zijn uit den boze, het gebruik van antibiotica is uiterst gering, en de buffels kunnen in elke jaargetijde en bij alle weersomstandigheden naar buiten als ze willen. Bij elkaar opgeteld zijn dat de kwaliteitsgaranties van het eigen ‘Keurig Merk’ dat De Stoerderij hanteert.

“Het idee voor De Stoerderij sloot ook perfect aan bij het huidige tijdsbeeld. Consumenten zijn veel belang gaan hechten aan eerlijk en duurzaam geproduceerd voedsel.”

Breugelse Mozzarella
Het ‘buffel-knuffelen’ past trouwens ook helemaal in de bedrijfsvoering. Aangezien buffels zich heel moeilijk laten melken, went Arjan zijn kalveren er al van jongs af aan dat ‘die man met die baard’ aan hun spenen komt. Toch heeft hij er in zijn kudde wat dat betreft nog altijd een aantal lastige klanten bij lopen. “Je moet ze echt trainen”, lacht de Breugelse boer. Over melk gesproken: waterbuffels geven veel minder melk dan koeien, slechts zo’n tweeduizend liter per jaar. Met een marktprijs van € 1,10 voor een liter ervan pakt deze ‘natuurvariant’ daarom ook wat duurder uit dan gewone melk. Voor buffelvlees geldt hetzelfde. Brengt een koe of een stier zo’n vijfhonderd tot zeshonderd kilo vlees op voor de slager, een buffel levert schoon aan de haak maar de helft op. Gezonder is een biefstuk of een hamburger van buffel wel: “Het vlees is magerder, schoon, rijk aan mineralen en cholesterolarm”, verzekert Arjan.

Vóór de ijstijd leefden de waterbuffels in Europa, erna trokken zij naar Azië. Duizenden jaren geleden zetten ze alsnog weer voet op ons continent, toen de Italianen hun melk gingen aanwenden voor het maken van mozzarella. Er zijn ook koemelkvarianten van die illustere kaas, maar ze kunnen niet tippen aan die van buffelmelk.

Ook enkele Nederlandse kaasmakers houden tegenwoordig buffels voor de ambachtelijke productie van mozzarella. Mogen we er binnenkort ook een van origineel-Breugelse herkomst verwachten?, vragen we Arjan nadat we zijn buffels in hun wei vaarwel hebben geknuffeld.
Die twijfelt nog, is zijn eerlijke antwoord: “Het is een geheim recept waarmee de Italianen voor hun mozzarella al eeuwen werken. En wisten jullie dat je zo’n twintigduizend euro voor betaalt om het te mogen maken? Ik wacht dus nog maar even. Tegen de tijd dat Nederland het hele jaar door mozzarella wil, dan haak ik aan.” Mozzarellaliefhebbers weten dus wat hun te doen staan…

Voor meer info kijk op www.stoerderij.nl.